بهینه‌‌‌‌سازی مدل‌‌‌های DRASTICو SINTACS مبتنی بر سامانۀ اطلاعات جغرافیایی با استفاده از فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی (مطالعۀ موردی: دشت اندیمشک)

مدل‌های DRASTIC و SINTACS جزو پرکاربردترین روش‌های ارزیابی آسیب‌پذیری آب‌های زیرزمینی به شمار می‌روند، اما ضعف عمدۀ این دو مدل، اعمال‌نظرهای کارشناسی برای نرخ‌‌‌بندی پارامترهای به‌کار‌رفته در آن‌‌‌هاست. از این‌‌‌ رو، هدف اصلی این تحقیق، اصلاح هر دو مدل از طریق فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) بر اساس شرایط هیدروژئولوژیکی محلی دشت اندیمشک است، تا بدین ترتیب بتوان به نتایج نسبتاً صحیح‌‌‌تری از وضعیت آسیب‌‌‌پذیری (اعم از ذاتی و ویژه) آبخوان این منطقه دست یافت. در تحقیق حاضر از یون نیترات در آب زیرزمینی به‌منزلۀ معیار اصلاح وزن پارامترهای مؤثر در آلودگی آبخوان استفاده شد. برای تعیین مدل بهینه، ضریب همبستگی بین غلظت نیترات آب زیرزمینی و شاخص آسیب‌‌‌پذیری برای هر دو مدل، با استفاده از روش آنالیز رگرسیون خطی ساده محاسبه شد. نتایج نشان داد که مدل DRASTIC اصلاح‌شده نسبت به مدل SINTACS اصلاح‌شده از همبستگی بهتری با غلظت نیترات برخوردار است. به همین علت، این مدل به‌منزلۀ مدل بهینه برای ارزیابی آسیب‌‌‌پذیری ذاتی آبخوان دشت مورد مطالعه انتخاب شد. همچنین، برای ارزیابی آسیب‌‌‌پذیری ویژۀ آبخوان به آلودگی، وزن پارامتر کاربری اراضی نیز به روش AHP تصحیح و به پارامترهای هر دو مدل افزوده و بدین ترتیب نقشۀ آسیب‌‌‌پذیری ویژۀ آبخوان به هر دو روش CD و CS تهیه شد. به منظور تعیین مدل بهینۀ خطرپذیری آلودگی آبخوان، ضریب همبستگی هر دو شاخص با غلظت نیترات، محاسبه و با یکدیگر مقایسه شد. در این نوع ارزیابی آسیب‌‌‌پذیری نیز به علت همبستگی بیشتر شاخص CD اصلاح‌شده با غلظت نیترات آبخوان، این شاخص به منزلۀ شاخص بهینه برای ارزیابی آسیب‌‌‌پذیری ویژۀ دشت انتخاب شد. به ‌‌‌طور کلی نتایج نشان داد که مدل‌‌‌های اصلاح‌شده نسبت به نرمال از همبستگی بیشتری با غلظت نیترات آبخوان برخوردارند. این امر نشان‌دهندۀ انطباق بیشتر مدل‌‌‌های اصلاح‌شده با شرایط واقعی آبخوان است.